Echèk Misyon Miltinasyonal Sekirite a pa yon Sipriz

  Jounal Miami Herald te fè yon revelasyon enpòtan lè li te rapòte nan dat 4 septanm 2024, Etazini ap konsidere transfòme Misyon Sipò Miltinasyonal Sekirite (MMS) an Ayiti nan yon operasyon lapè Nasyonzini. Malgre chanjman sa yo, misyon an ap toujou fè fas ak defi enpòtan.

Genyen plizyè faktè ki te kontribye nan echèk misyon Kenya a an Ayiti, men se absans yon plan sekirite solid ki sanble  kòz prensipal la. Akoz pat gen  yon plan sekirite  efikas  pou konbat gang yo , travay  misyon an pa bay bon rezilta sou teren. Misyon an te fè fas ak defi lojistik enpòtan, tankou mank resous pou fè operasyon nan lè ak sou lanmè. Sa lakoz ,  pa gen gwo pwogrè ki fet  nan  remete sekirite an Ayiti.  Jodya, Gang ame yo kontwole prèske 80% nan kapital la, Pòtoprens, ki gen ladanl  yon gwo zòn kotyè, sa ki limite aksè a pò enpòtan peyi a ki se pwen kle pou komès ak distribisyon. Plizyè milye moun ki te kouri kite kay yo akoz vyolans gang yo toujou nan lari, Ayisyen paka sikile lib e libè nan peyi yo.

 Misyon sekirite entènasyonal yo gen difikilte pou adapte yo ak yon sitiyasyon konplèks, kote faktè lokal yo, tankou pouvwa gang yo ak frajilite enstitisyonèl peze lou. Anplis, objektif misyon entènasyonal yo souvan pa aliyen ak bezwen plis aspirasyon pep ayisyen an. Sa kontribye nan pèsepsyon entèferans oswa  mank  lejitimite.

Misyon lapè Nasyonzini yo sa yo pwovoke tre souvan chòk grav nan psikoloji nasyonal la ki poko jwenn gerizon. Sitiyasyon sa yo makonnen ak mank lejitimite otorite ayisyen yo eksplike poukisa moun nan Pòtoprens ak nan rès peyi a manke konfyans nan misyon lapè Nasyonzini yo. Ayisyen peye konsekans ensifizans ak iresponsabilite misyon sa yo, souvan ak pri lavi yo, epi nan gade peyi yo kap fe bak.

            Se Sekrete Deta meriken an mouche Anthony Blinken ki bay Misyon  Kenya a denye Kout tiwel la.   Anverite, pyes  teyat la pa chanje . Se menm penpenp la , menm akte yo, menm rezilta yo. Patriyòt ak pwogresis ayisyen yo dwe ini fòs yo epi mobilize entèlijans yo pou devlope solisyon solid pou adrese pwoblèm konplèks peyi  nou , Ayiti.

Episode Transcript

(00:00):
Music.

(00:08):
E chèk misyon multinasyonal sekirite ya, pa yon sipwiz.
Aye, woyayayayay, aho, woyoyoyoyoy, aye, woyayayayay, aho, woyoyoyoyoy.
Music.

(00:29):
Jounal Mia Mieral te fè yon revelasyon impotant, lè li te rapote nan dat 4 sektanm 2024.
Etat Zini ap konsidere transforme misyon si pou multinasyonal sekirite MMS an
Haiti nan yon operasyon la pey nasyon Zini.
Sa se yon devlopman ki suiv plis pase de mwa operasyon fos polis ke nyayon an peyi ya.

(00:55):
Jiska prezen, se te sitou konvernman meriken yon ki te finanse misyon sa douvan
swa dizan difikilte pou jwen kontribisyon pou sipote depansyon ki monte anviron
200 milyon dolar chak 6 mwa.
E malgre chanjman sa yo, misyon wan ap toujou fe fase ak te fi impotant.

(01:17):
A nou chante samba Blan yo pa inosan, blan yo pa inosan Blan yo pa inosan nan mizep mesye.
Blan yo pa inosan, blan yo pa inosan Blan yo pa inosan nan mizep mesye Gen plizye
fakter ki te kontribye nan echek misyon Kenya an Haiti,

(01:39):
men se absansyon plan sekirite solit ki semble koz prinsipal.
Sonje se konsey sekirite nasyon zini ki te bay peyi Kenya manda pou li dirije
misyon sipor sekirite miltinasyonal la avek objektif pou l'ede polis nasyonal
la nan lit kont gang kriminel yo.

(02:01):
A koz, pat genyon plan sekirite efikas pou kombat gang yo, travay misyon an,
pa bay bon reziltat sou teren.
Music.

(02:27):
Metè sou sa, misyon wan te fè fass ak defi logistik impotant.
Tankou, mank resous pou fè operasyon nan le ak sou lanme.
Difikilte sa yo te jene an pil kapasite misyon wan pou lmenen operasyon efikas sou teren.
Sa la koz, kage gro progre ki fèt nan remete sekirite an Haiti.

(02:50):
Jodi ya, gang ame yo kontrole preske 80% nan kapital.
Port-au-Prince, ki gela dan liyon grozon kotye, sa ki limite akse a pon important
peyi a ki se pon kle pou komers a distribisyon.
Plezyen milyen moun ki te koui ki te kayo a pos violans ganyo toujou nan la li.

(03:13):
A yi simpakasi ki le libe libe nan peyi.
Barye sayo ki se prev yon mank planifikasyon tout bon te empèche depwaman efikas misyon Kenya nan peyi a.
Music.
Wou wou wou wou wou wou.

(03:41):
Mwen kadra e misyon ak realite peyi ya, se yon dezyem rezon ki la koz libre l'uil.
E chak misyon sekirite internasyonal la an Haiti, demontre difikilte operasyon
sa yo genyen pou yo fe fas ak kriz profon tankou sa ki eklate nan peyi ya.
Violans ak kriz politik an Haiti kontinye atire atensyon ak intervensyon kominote internasyonal la.

(04:07):
Sependan, rezilta misyon sa yo souvan neglije problem ki fondamental la.
En realite, misyon sekilite internasyonal yo gen difikilte pou adapte yo ak
yon sityasyon kompleks kote fakte lokal yo tan kou pouvoa gang yo ak fragilite
institisyonel peze lou.

(04:28):
An plis, objektif misyon internasyonal yo souvan pa alinyen ak bezwen plis aspirasyon pe paisyen.
Sa kontribye nan persepsyon, interferans ou swa mank legitimite.
Pou moun remase, kominote internasyonal la toujou eseye rezoud problem sosyo-ekonomik
Haiti yo ak intervensyon milite.

(04:49):
Kriz aktyel la pouve estrategi milite oswa la polis pa ase pou etabli solisyon politik djaman Haiti.
Lavni pe yaman de estrategi manch long ki konsidere kompleksite defili yo epi
ki fet nan tep kole ak akter yo nan sosyete.
Music.

(05:23):
Yon lot rezon ki esplike eshek misyon sekirite internasyonal la se mank lejitimite l nan jep pe pa isi.
An plis, intervensyon sa yo provoke tre souvan chok grav nan psikoloji nasyonal
la ki pou kojwen gerizon.
Par egzant, tremblemande te ki te fet 12 janvye 2010 tan Haiti te provoke yon

(05:45):
gro mouvman solidarite internasyonal. Ed pou rekonstriksyon ak katastrof la
te rive jiska 15 milyar dola Amerike.
Sepandan, efek rekonstriksyon wan te limite paske la jan te rete pou kompanyi
prive yo nan peyi donater yo.
Nou jwen yon dezyem ekzamp ak epidemi kolera oktob 2010.

(06:08):
Misyon Nasyon Zini an Haiti te asosye ak yon epidemi kolera ki te la koz lan
moun preske 10.000 moun e ki te afekte 800.000 lot.
Malgre sa, pou 6 ane, Nasyon Zini te refize rekonet responsabili tel.
Mem si rechèche yo te montre mikrob ki te bay maladi sa, te soti nan yon batayon

(06:30):
Nepal ki te nan misyon Estabilizasyon Nasyon Zini an Haiti, Nini Sta.
Sityasyon sa yo makone ak mank lejitimite
otorite a isyen yo Esplike pou
ki sa moun nan Port-au-Prince ak nan respe ya manke
konfians nan misyon la pe nasyon zini yo A isyen peye konsekans insifizans ak

(06:54):
ireskonsabite misyon sa yo souvan Ak pri la vi yo epi nan gade pe yo kap fe.
Music.
Bak Mwen penye lide te an pilok nasyon le,
nek vanyan nek nagonek da wome,
tou patou sou la te odise an pel liye, men pousye tou man fel pakakle, ou ou ou ou.

(07:19):
Se sekreter det Ameriken, Mouche Anthony Blinken, ki bay misyon Kenya denye
kouti wèlla, lò li deklare nan fevizit li te fè nan Port-au-Prince. Napsite.
Nou vle asire nou, nou genyen yon solisyon djam e dira.
Nan konsidere chak opsyon pou realize objektif sa, yon misyon la pe,

(07:41):
kapab yon nan opsyon sa yo.
Ositou, konsey sekirite louni te tanme travay pou l akouche yon ti fre ministar, kolera.
An ferite, keste at la pa chanje. Se menm pe pen plan, menm ate yo, menm rezil tay yo.
Patriot ak progresis Haitien yo

(08:04):
dwe inifos yo Epi mobilize intelijens yo pou yo devlope solisyon solide pou
adrese problem kompleks ke inou
Haiti ki se yon champyon nan batay kont dominasyon kolonyal ak pou liberté.
Music.