Oğuz Atay ve Tutunamayanlar: Bat Dünya Bat

1970'lerin Türkiye'sinde Oğuz Atay yalnızlığını Tutunamayanlar’la yazıya döktü. İlk yıllarında belki biraz sıra dışı olmasından dolayı eser çok dikkat çekmedi. Ancak O gün unutulma korkusu yaşayan Atay'ı bugün Dünya tanıyor. Ölümünün 25. yılında, Unesco tarafından seçkin edebiyat eserleri listesine seçilen Tutunamayanlar aslında hepimizin cebinde taşıdığı bir yarayı anlatıyor.. Anlaşılamamak.

Bilinç zamanla değişirken, yalnızlık kalıcılığını koruyor. Ancak zaman ve bilincin karmaşık etkileşimini bazı yazarlar o kadar derinlikli ve evrensel bir şekilde yakalıyorlar ki, eserleri insanlık var oldukça yaşamaya devam ediyor. James Joyce'un Ulysses'i, Marcel Proust'un Yakalanan Zaman'ı gibi Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar'ı da zamana meydan okuyan eserler.

Teknoloji ne kadar çevremizi değiştirse de insan doğası değişmiyor. Yapay bir zeka üretecek zihin genişliğine uzanan insan yine de bir dijital yalnızlık çekebiliyor. Zaten kendimizi mevcut kelimelerle ifade etmekte güçlük çekiyoruz. Yeni kavramların getirdiği yeni kelimeler ise bu durumu daha da karmaşık hale getiriyor.

Oğuz Atay, insanın değişmeyen yalnızlığını,  neredeyse bütün anlam dünyamızın değiştiği bir zaman tünelinden günümüze taşıyor.  Eğer Atay bugün yaşasaydı belki Selim sosyal medyada yeterli takipçisi olmayan bunalımlı bir genç olacaktı. Roman bugün yazılsaydı, her şeyi aynı bırakıp bazı kelimeleri değiştirmek yazar için yeterli olacaktı.

Atay’ın bu başarısı, bugünkü kendimi, kitapta izleyebilmemi sağlıyor. Bu özellik, Tutunamayanlar’ı unutulmayan bir eser yapıyor.

Bu bölümde Tutunamayanlar’ı analiz etmeye çalıştım. Sürekli değişen Dünya’da hepimizin içinde değişmeyen bir Selim ve Turgut olduğunu anlattım. 

Bu sohbeti Monolog'daki yazımdan da okuyabilirsiniz.

İyi Pazarlar..