536 - Het Grote Energie Verkiezingsdebat

De energietransitie is een van de grootste uitdagingen voor Nederland en Europa. Ze zorgt voor 'de grootste verbouwing ooit', zei Kees Vendrik (Klimaatplatform) in Betrouwbare Bronnen 471. "Het Deltaplan valt erbij in het niet", zei Manon van Beek (Tennet) in aflevering 516. En dankzij Poetin beseffen we: energiebeleid is veiligheidsbeleid. Alle reden voor dit livedebat voor publiek bij netbeheerder Stedin in Utrecht met vier prominente deskundigen die gekozen willen worden in de nieuwe Tweede Kamer.

Jaap Jansen en PG Kroeger praten met Suzanne Kröger (Tweede-Kamerlid GroenLinks-PvdA), Peter de Groot (Tweede-Kamerlid VVD), Ilana Rooderkerk (Tweede-Kamerlid D66) en Jantine Zwinkels (fractievoorzitter in de Utrechtse gemeenteraad, CDA). Over dilemma's en lange-termijnplannen om de energietransitie te versnellen na een fase van riskante vertraging onder het kabinet-Schoof. Wat zijn de verschillen en waar liggen de overeenkomsten voor het grijpen?

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie in samenwerking met Element NL, Energie Beheer Nederland (EBN), Energy Storage NL, Energie-Nederland, NL Hydrogen en Netbeheer Nederland.

Doe hier het Klimaat en Energie Kieskompas!

En natuurlijk met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje en wij zoeken contact.

***

Er is geen tijd te verliezen, vertraging is al snel achteruitgang en de urgentie wordt alleen maar groter. Alle vier de partijen beseffen dit. De VVD blijkt hoop te vestigen op het verbeteren van voorwaarden voor energiebeleid om uit de impasse te komen. D66 noemt de aanpak van VVD-minister Sophie Hermans niettemin 'zwabberbeleid', waarmee de ambities die zij van haar voorganger Rob Jetten zou doorzetten verspeeld zijn.

Opmerkelijk is dat eigenlijk elke partij afstand neemt van de liberalisering van energiebeleid sinds de jaren ‘90. De rol van de overheid is weer markant in beeld. Het CDA onderstreept daarbij een 'en-en-en' beleid van overheid en maatschappelijke partners samen, in de transitiefase kan geen optie genegeerd worden.

Dat Nederland energie-onafhankelijk moet worden staat voor alle vier buiten kijf. De VVD-initiatiefwet hierover krijgt lof, maar GroenLinks-PvdA vindt ‘m wel wat nationaal gericht. Suzanne Kröger pleit voor een Noordwest-Europa alliantie van landen rond de Noordzee en legt zware nadruk op energiebesparing. Jantine Zwinkels (CDA) bepleit een meer integrale aanpak met de wet 'Vitale infrastructuur', waarin ook de energiesector deel van het geheel is.

Eigen energiebronnen blijven essentieel, maar zodra dat erg concreet wordt, zijn de verschillen van mening snel zichtbaar. De VVD wil ook in Groningen kleine velden exploiteren, terwijl de andere partijen dit scherp afwijzen en verschillende routes wijzen naar gaswinning op zee en uitfasering van kolencentrales in 2030 en gaswinning in 2040.

Zeker zo spannend zijn de denklijnen rond kernenergie. Als 'achtervanger' voor de transitiefase bij wind en zon komen centrales wellicht zo’n tien jaar te laat en de kosten ervan zijn onhelder, maar wel enorm. Waarom dan toch daarop koersen als het nut achterhaald zou zijn?

De transitie haalbaar en betaalbaar maken en versnellen bevat vele politieke en technische finesses. De Kamerkandidaten gingen bijna gretig in op dilemma's en beleidsopties rond een nationale Co2-heffing, batterijen, waterstof van allerlei kleuren, warmtenetten en kostenreductie voor bedrijven en huishoudens. Ze zijn respectvol én af en toe lekker nerdy naar elkaar. Het debat is levendig en deskundig.

Het urgente thema van de netcongestie zorgt voor buikpijn. “Het nieuwe stikstofdrama”, zegt Suzanne Kröger. Het CDA wil met een congestieheffing de spreiding van stroomgebruik in de tijd aanmoedigen en de dekking van investeringen voor deze enorme opgave uitsmeren over meerdere generaties. Grote zorgen zijn er over leveringszekerheid van energie. De VVD blijkt hier zelfs een soort 'rekeningrijden' voor files in het stroomgebruik te bepleiten!

Het bouwen van 1 miljoen woningen en verduurzamen van alle bestaande huizen is de grootste verbouwing ooit in ons land. Zonder passende energie-infrastructuur gaat dat vastlopen. Ilana Rooderkerk erkent dat bij de 'tien nieuwe steden' van D66 goed bezien moet worden hoe dit haalbaar blijft. Warmtenetten of eigen stroomcentrales voor die steden verhogen immers de druk op het realiseren van de transitie nog verd