#067 Jajeczka i plemniki

Fascynujące spotkanie plemnika z komórką jajową — tej nocy doktor Kuba zabiera nas na wycieczkę po gonadach. Poznajmy człowieka. Co komórka jajowa ma wspólnego z Gwiazdą Śmierci? Dlaczego trzeba napuścić na nią wielu Skywalkerów?

Budowa plemnika

Sprawa, wbrew pozorom, prosta.

• Główka — jądro komórkowe i akrosom. Aparat Golgiego. Magazyn hakerów.
• Szyjka — centriole. Cumowanie białek.
• Wstawka — mitochondria i produkcja.
• Witka — do pływania i nie tylko.

Dygresja na smak płynu nasiennego i śluzu pochwowego. Zasadowość spermy i kwasowość środowiska pochwy. Andropauza i menopauza. Z jaką prędkością sunie plemnik po trudnym terenie?

Budowa komórki jajowej

Piekielnie skomplikowana komórka w wielofunkcyjnym towarzystwie.

• Wieniec promienisty — tysiące minionków. Przekazywanie substancji odżywczych i pierwsze zasieki.
• Osłonka przejrzysta — glikoproteiny, czyli galaretowate białka. Wiele przydatnych funkcji po drodze.
• Jądro komórkowe — i jeszcze tajemnicze pęcherzyki, do których wrócimy w akcji.

Drogi komórek i drogie komórki

Porównanie produkcji komórek do fabryki czołgów. (Prelekcja ZMW o pojazdach opancerzonych w Nerdach Nocą Na Lewo już niedługo online, dam tu link). Kanaliki nasienne i komórki Sertolego. Przestrzenie pomiędzy i komórki Leydiga wytwarzające testosteron. Dygresja na los wnikliwego nauczyciela, chorobę biblioteczną Kuby i niezbędny research. Prosta spermatogeneza versus fenomenalny cykl wytwarzania komórki jajowej. Życie płodowe, kiedy wszyscy i wszystkie jesteśmy przez moment samicami. Proste wyjaśnienie podziałów komórek. Mitoza, czyli dwie takie same komórki z pełnym garniturem chromosomów, oraz mejoza i jej dwa podziały, a w każdym cztery fazy — zaprezentowane w kontekście pracy nad komórką jajową. Dygresja na wywoływanie owulacji poza harmonogramem. Obiecana anegdota o centriolach i mitochondriach.

Zapłodnienie!

Miliony plemników udają się w krętą podróż. Kilkaset dociera do komórki jajowej, która turla się leniwie po jajowodzie. Skąd plemnik wie, dokąd zmierza? Jak wygląda sytuacja tuż przed momentem, kiedy zwycięski zawodnik dostanie się do komórki jajowej? Daj się zaskoczyć! Wyzwania:

• jajniki czyhające na słabych zawodników,
• plemniki kontra wieniec promienisty, czyli praca mechaniczna i chemiczna z użyciem wytrychów molekularnych,
• przejście przez osłonkę przejrzystą.

Konsekwencje kontaktu plemnika z błoną komórkową jajeczka. Reakcja akrosomalna! Reakcja kortykalna! Retikulum endoplazmatyczne odpowiada jonami wapnia! Dwa przedjądrza spotykają się i kończą podział komórkowy rozpoczęty kilkanaście lat wcześniej. Replikacja materiału genetycznego i połączenie jąder komórkowych. Zygota! Kiedy jest embrion, a kiedy ciąża? Jak wygląda skuteczność zapłodnienia u człowieka? Krótko o ciąży i porodach. Z czego powstają plemniki i komórki jajowe? Dlaczego te drugie są takie wielkie? Różnice między spermatogenezą a oogenezą i ciałko kierunkowe. Przypomnienie łososi z audycji o seksie i jedzeniu. Ile kalorii potrzebujemy na nicnierobienie?

Runda dodatkowa

• jak ewolucja pilnuje porządku w zestawach genetycznych,
• jak stres wpływa na płodność,
• zachęcamy panie i panów do samo