Како после Кочани? Дискусии за подобрување на кризна комуникација и зачувување на менталното здравје

Несомнено дека трагедијата од невидени размери во Кочани имаше огромен импакт и нѐ погоди сите.

Таа доведе до неизмерна тага, но и бес кај секој граѓанин. Таа ја покажа и солидарноста помеѓу македонските граѓани, но и солидарноста на другите земји со нас. Таа го стави системот на тест, односно ја испита подготвеноста на институциите во државата за справување со кризи. Таа нѐ натера да размислиме дали и во која мерка институциите делотворно работат, но и во која мерка законите се спроведуваат. Нѐ натера и да размислиме која е улогата на секој еден граѓанин, покрај институциите, во обезбедувањето на просперитетно и безбедно општество каде ќе владее правото. Нѐ натера да размислуваме и на последиците од неказнивоста и константното деградирање на институциите. Нѐ замисли и за улогата на односите со јавноста во услови на кризи од национални размери. На крајот, будејќи кај нас чувства кои можеби долго време (или никогаш) не сме ги имале, барем не со таков интензитет, нѐ доведе до прашањето – како да го зачуваме нашето ментално здравје во вакви кризни и трауматски ситуации.

Природно, при изборот на темата која ќе ја обработуваме во оваа епизода од Ин Медиас Рес одлучивме да се бавиме со дел од овие прашања кои нѐ држат будни периодов. Поточно, одбравме две (меѓусебно) поврзани теми.

Прво, одлучивме да разговараме за (тоа како да се подобри) кризната комуникација, т.е. комуникацијата на институциите со јавноста во услови на национални кризи и трауматски настани. Интенцијата е јасна. Иако кризните ситуации никој не ги посакува, тие може да се случат; затоа е неопходно да планираме во мирни услови за да имаме подобри одговори во услови на криза. Во таа насока со проф. д-р Марина Тунева зборувавме за потребата да се покаже емпатија при информирањето на јавноста, за формирањето на кризни штабови во кои ќе има лица задолжени особено за комуникација со јавноста, за централизирањето на комуникациите (така што после трауматскиот настан информации ќе доаѓаат само од еден центар) и слично.

Второ, а поврзано со првото, зборувавме како да се зачува менталното здравје во услови на вакви трауматски настани. Ова прашање го набљудувавме од повеќе аспекти:

• како медиумите да ги пренесуваат информациите, водејќи сметка и за емотиционалната реакција кај граѓаните
• како новинарите, како лица кои известуваат за трауматските настани, да го заштитат сопственото ментално здравје
• како своето психичко здравје да го заштитат другите кои се во првите „борбени“ редови при сериозни кризи
• како граѓаните да се справат со емоциите кои ги чувствуваат и како да го канализираат гневот
• како оние кои помагаат на волонтерска база и сл., да се заштитат себе си?

За овие прашања зборувавме со проф. д-р Маријана Марковиќ. Таа посочи на потенцијални мерки и активности кои можат да се преземат со цел зачувување на менталното здравје и заздравување од траумата. Спомна и материјали на Journalism Education and Trauma Research Group кои на новинарите ќе им помогнат при работата и информирањето во вакви услови на кризи, како и други материјали за комуникација при кризи. Крајно, зборувавме и за тоа како граѓаните да се справат со емоциите кои ги чувствуваат и за потребата од стручна помош од психолози.