Menno en Erwin about Nature and Science

Het is groen en het eet mieren. Een specht?.

De groene specht roffelt zelden, maar lacht des te luider. De karakteristieke roep verraadt de aanwezigheid van deze miereneter eerder dan dat je hem ziet. Deze middelgrote vogels klauteren soepel over bomen, verplaatsen zich met een golvende vlucht, een paar vleugelslagen afgewisseld door een korte glijvlucht, naar andere bomen of naar de grond.

Want vooral daar jagen ze op hun voedsel: ...

Onze hersenen kunnen verbijsterend veel en we weten nog er maar heel weinig van hoe ze dat klaar kunnen spelen.

In onze hersenen zijn minstens 86 miljard zenuwcellen actief. Die maken met elkaar zo’n 500 miljard verbindingen. En misschien zijn dat er nog wel heel veel meer. We weten iets van hoe zenuwcellen informatie verwerken en opslaan. Eerst in een korte termijn geheugen. En dan in een lange termijn opslag, die we onder omstand...

Fraude in de wetenschap

Zijn nuchtere boek over het wetenschappelijk bedrijf gaf professor Ari Rip in 1978 de passende titel “wetenschap als mensenwerk” mee. Zo is het maar net, wetenschappers zijn gewone mensen. Ook al is hun vak wat apart, en stelt dat hoge eisen.

Als het goed is hebben wetenschappers veel zelfkritiek. Maar ze hebben zeker ook hun zwakheden. Angst voor de carrière, afgunst, hebzucht, arrogantie, gemakzucht, het li...

November, de nevelmaand.

Een maand die de winter aankondigt, maar ook nog heel uitbundig de herfst kan laten zien. Als het een beetje zonnig zijn de luchten op zijn mooist. Helder en stralend, ons land heeft dan een licht dat voor ons normaal is.

Maar buitenlanders, en schilders en wie er maar een blik voor heeft valt die uitzonderlijke schoonheid op. Populieren en berken hebben hun blad al verloren, maar de eikenbladeren laten nog ...

De kern van wetenschap: vertrouwen in het kritisch omgaan met kennis

Op veel plekken staat de waardering van wetenschappelijke kennis onder druk. In Nederland doen wetenschappers het in elk geval nog beter dan journalisten en politici. Het vertrouwen in de wetenschap is de laatste tijd zelfs iets gestegen.

Maar er is wel een tweedeling. In 2025 heeft een derde van het publiek een groot vertrouwen, 15 procent geeft de wetenschap een ...

Blauwalgen zijn geen algen maar wel blauw; en ze zijn net zo bijzonder als vervelend

Omdat deze blauwgroene eencelligen zonlicht kunnen omzetten in energierijke stoffen en zuurstof (fotosynthese) werden ze ooit voor algen versleten. Maar in werkelijkheid zijn ze veel simpeler dan algen, het zijn eencelligen zonder celkern. Nu worden ze tot de cyanobacteriën gerekend.

De blauwe kleur komt door de stof fycocyanine. Cyanobacteriën sch...

De beste thee gaat per kilo

Thee is alleen thee als er Camellia sinensis op staat. Dat is de naam van de theeplant zoals die vooral in China en India, maar ook in Indonesië Kenia, Sri Lanka, Perzië en Turkije wordt verbouwd.

Met koffie is echte thee de meest gedronken warme drank op de wereld. Thee werkt bloeddrukverlagend en heeft meer gunstige inhoudsstoffen. Maar het is een sprookje dat er geen cafeïne in een kop thee zit. Het is...

Wat is dat ‘s avonds voor een schril gepiep rond het huis?

Grote kans dat een huisspitsmuis in uw tuin rondloopt en zijn aanwezigheid kenbaar maakt. De huisspitsmuis is de meest voorkomende spitsmuis in ons land.

Alleen op Vlieland en Terschelling moeten ze het zonder doen. Spitsmuizen zijn helemaal geen muizen, maar horen tot de insecteneters, net als de mol en de egel. Wat wel klopt is dat ze een spitse, en heel bewegelijke snuit ...

Oktober, vruchten en paddestoelen

Wijnmaand is traditioneel de bij naam van oktober, de achtste maand van de oude Romeinen. Nu zijn de meeste wijndruiven tegenwoordig al geoogst in oktober, op de ‘Spätleses’ en de ‘Eiswein’ na. Maar het is ontegenzeggelijk nog steeds de maand van de vruchten. Daaronder zijn veel boomvruchten als dennenappels en de noten van beuk, eik, hazelaar en kastanje.

Maar ook een grote variatie aan bessen, zoa...

Is lachen gezond?

In de middeleeuwen werd lachen als werk van de duivel gezien, en ook later hadden calvinisten iets tegen humoristen die tot lachen aanzetten, vooral als het over geestelijken ging. Nu kan je gerust op lachtherapie of lachyoga bedrijven.

Want het idee dat lachen gezond zou zijn lijkt gewonnen te hebben. Daar is niet zo heel veel bewijs voor. Of het moest zijn dat het lichaam tijdens het lachen pijnstillende stoffen ...

Spanning is goed en stress verkeerd?

Zowel spanning als stress kunnen gezonde aspecten hebben, maar over het algemeen staat stress toch voor iets negatiefs. Natuurlijk is stress simpelweg de Engelse vertaling van het woord spanning, dus dat helpt ons niet verder. Stress wordt vaak aangeduid al een lichamelijke reactie op externe prikkels en situaties die als bedreigend ervaren worden. Die lichamelijke reacties zijn niet specifiek v...

In de schaduw van zijn staart, oftewel de rode eekhoorn

Een passender naam hadden de Grieken niet kunnen bedenken voor dit betoverende knaagdier. Boombewoner bij uitstek bouwen deze pluimstaarten op vijf tot zes meter hoogte hun nesten. Ze stellen daarmee ook eisen aan hun woonomgeving, eiken moeten wel veertig jaar zijn, beuken zelfs wel zestig, voor een eekhoorn er mee genoegen neemt als woonplaats. Ze geven eigenlijk de voorkeur ...

September, herfstmaand of nazomer?

Officieel begint de herfst 23 september. Maar elk jaar is er de kans dat het met recht de nazomer genoemd mag worden. Houden we het veiliger op de fruitmaand. Bij uitstek is de maand van kastanjes, appels en peren. En van heel veel vruchten en bessen, zoals de lijsterbes, de kardinaalsmuts en de duinroos. Veel planten bloeien vrolijk door, en sommige zoals de klimop en de herfsttijoos (daarover zo ...

Komt leven op aarde uit de ruimte?

Net zoals alles op aarde zijn wij uit sterrenstof opgebouwd. Maar minder duidelijk is of het leven op aarde ook letterlijk uit de ruimte kwam aanwaaien, via aminozuren, de bouwstenen van onze eiwitten op meteorieten en kometen. Een oudere theorie zegt dat het op aarde gebeurde: in een oersoep van water gemengd met waterstof, methaan en ammoniak ontstonden door blikseminslag de bouwstenen van het le...

Landbouw zonder taboes

Meer dan de helft van ons land bestaat uit landbouwgrond. Het merendeel daarvan is grasland, lees veeteelt. De grondprijzen swingen de pan uit, zeker ook die van landbouwgrond. Want er is gebrek aan ruimte. De klassieke opvatting over landbouw staan daarbij onder druk. Vasthouden aan de huidige productie van vlees en melk (voor een fors deel voor de export) loopt vast vanwege hoge vaste lasten en milieuschade....

Elke stad een sponsstad?

Water en steden word een ingewikkeld verhaal. Aan de ene kant vragen veel mensen op een klein oppervlak om veel en schoon water. En dat des te meer nu de temperaturen in de stad hoog kunnen oplopen. Aan de andere kant komen er steeds meer lokale stortbuien op ons af die vaak lang op één plek blijven hangen. Door bebouwing en bestrating kunnen dan watermassa’s vaak alleen via het riool afgevoerd. Met als gevo...

Huid en zon

De huid is ons grootste orgaan. Onze huid is van levensbelang, als bescherming tegen onheil van buiten, regelaar van temperatuur en waterbalans. En dan benoemen we alleen nog maar het allerbelangrijkste. De blootstelling aan zonlicht, en daarmee ultraviolet (UV) licht, speelt daarbij een grote rol. Een positieve, door de productie van vitamine D. Een heel negatieve, door de enorme kans op huidkanker. Dat laatste geldt, a...

Augustus, de rijke zomermaand

Augustus heet ook van oudsher de oogstmaand. Toch is tegenwoordig al heel veel van de oogst binnengehaald. Door de verregaande mechanisatie kan dat, afhankelijk van het weer, ook allemaal heel snel. Vernoemd is de maand naar de eerste keizer van het romeinse rijk. Die kan zich vereerd voelen want augustus voelt aan als de zomermaand bij uitstek, met zo’n 25 warme (>20 graden) en 8 zomerse dagen (>25 gra...

De kantige basterdwederik, die kent toch iedereen!

Wie het onkruid tussen de straattegels weg wil halen komt soms voor echte dilemma’s. Zoals bij die prachtige, subtiele plant van zo’n vijftig centimeter, met smalle blaadjes als van een wilg en spits roze bloemknoppen die zich ook gesloten als veelbelovend aankondigen.

Bij nakijken heet die plant de kantige basterdwederik. Wederik is een oude benaming voor wilg. Geen familie daarva...