28. Czym jest miłość w świecie zwierząt? Adam Zbyryt - biolog, przyrodnik i autor książek

W jaki sposób zwierzęta okazują uczucia? Jak zbudować z naszym pupilem relację opartą na zaufaniu i poszanowaniu wzajemnych potrzeb? Sprawdź w najnowszym, walentynkowym odcinku Pets World Podcast, którego gościem był Adam Zbyryt - biolog, ornitolog i autor książek o zwierzętach.

Z 28. odcinka Pets World Podcast dowiesz się: 

- na czym polega emocjonalne i intelektualne życie zwierząt, 
- jaki jest tytuł książki Adama Zbyryta o zwierzętach, kierowanej do najmłodszych czytelników,
- które zwierzę jest w stanie… przetrwać kilka tygodni w kosmosie bez dostępu do tlenu,

- czym jest miłość i przywiązanie u zwierząt z naukowego punktu widzenia,
- które hormony (tzw. chemiczny koktajl) i biologiczne mechanizmy odpowiadają za uczucia między zwierzętami (w tym również pomiędzy ludźmi),
- o najbardziej spektakularnych zwierzęcych zalotach i rytuałach godowych (ptaki, ryby, ssaki),
- w jaki sposób różne gatunki zwierząt okazują zainteresowanie i przywiązanie,
- dlaczego zazdrość wśród zwierząt jest jedną z emocji najtrudniejszych do zbadania,
- które gatunki zwierząt są monogamiczne, a które z nich nie grzeszą wiernością, 
- czym jest tzw. „wilcza rodzina” i na czym polega jej codzienne funkcjonowanie,

- czy i w jakim stopniu psy czy koty potrafią rozpoznawać ludzkie emocje i na nie reagować,
- jakie zachowania naszego pupila powinny nas zaniepokoić i mogą być wskazaniem do konsultacji z lekarzem weterynarii,
- jak zbudować silną więź pomiędzy człowiekiem a naszym pupilem, opartą na zaufaniu i poszanowaniu potrzeb obu stron,

- czy w świecie zwierząt istnieją historie wielkich, dramatycznych miłości,
- dlaczego w XXI wieku zatracamy się w humanizacji zwierząt i jak temu przeciwdziałać,
- dlaczego podążanie za modą nie jest dobre dla naszych pupili i zazwyczaj przynosi im wyłącznie cierpienie.

Partnerem odcinka jest marka Vitapol, która od ponad 30 lat dba o potrzeby ptaków, gryzoni i królików.

Uwaga, KONKURS dla słuchaczy! Tym razem do zgarnięcia jest najnowsza książka Człowieka z puszczy, czyli „Supermoce naszych zwierząt”. Konkurs odbywa się na profilach Pets World na Facebooku i na Instagramie. Jak wziąć udział? W komentarzu pod postem odpowiedz na pytanie: Które zwierzę najlepiej symbolizuje miłość i dlaczego? Na Wasze komentarze czekamy do 16 lutego 2025 roku do końca dnia. Nagrodę w postaci książki Adama Zbyryta otrzyma autor lub autorka najciekawszej odpowiedzi. Powodzenia! 

A co o książce „Supermoce naszych zwierząt” powiedział sam autor? "Nie trzeba jechać do Azji czy Afryki, aby przeżyć niezwykłą przygodę. Wystarczy wyjście na pobliską łąkę, czy do lasu i uważne obserwowanie otaczającego świata. Spostrzegawcze oko zawsze dojrzy coś ciekawego, a ciekawski umysł będzie zadawał pytania i szukał odpowiedzi. Wiele z nich znajdziecie na kartach tej książki, w tym wskazówki, gdzie spotkać niesamowite zwierzęta i na czym polegają ich supermoce."

Rozmowę z Adamem Zbyrytem zrealizowaliśmy zdalnie (Bydgoszcz-Białystok).

Jesteś tu pierwszy raz? Zaobserwuj Pets World Podcast na Spotify oraz oceń go w swojej ulubionej aplikacji. Jest to najlepszy, darmowy sposób na wsparcie działań edukacyjnych Fundacji Pets World na rzecz dobra zwierząt w Polsce. Dziękujemy!  

Profil Człowieka z puszczy na Facebooku:
https://tiny.pl/0_2yqsj3

Profil Człowieka z puszczy na Instagramie:
https://www.instagram.com/czlowiekzpuszczy/

Przeczytaj fragment książki Adama Zbyryta „Supermoce naszych zwierząt”, dołącz do zbiórki i podaruj książkę wiejskiej bibliotece:

Episode Transcript

(00:00):
Cześć, dzień dobry, drogi słuchaczy to jest spędzwerty podkaz

(00:03):
z kolejne wydanie naszej audycji.
Tym razem jednak wyjątkowe z dwóch powodów po pierwsze
dlatego, że jest to cinek walentynkowy, tak sobie to wymyśliłem.
Dzisiaj będziemy rozmawiać na temat tego, jak zwierzęta
okazują miłość.
A powód drugi jest taki, że mamy też wyjątkowego gościa
człowieka znanego z mediów, ale przede wszystkim znanego
z tego, że jest popularizatorem nauki naukowcem

(00:25):
przyrodnikiem autorem książek o zwierzętach.
Zresztą oddam głos naszemu gościowi za nim go przedstawię
po znana z rozsobie cytat na portalu Patronite
i zacytuje teraz drogi Adamie twoje słowa.
Człowiek spuszczy popularizator nauki, biolog naukowiec
uwielbiam opowiadać i pisać o przyrodzie.
Jestem miłośnikiem intelektualnego i emocjonalnego życia z wieżąt.

(00:48):
Tak napisał o sobie Adam zbyt znany jako człowiek spuszczy,
cześć Adamie.
Cześć, dzień dobry.
Wielbiam intelektualne życie z wieżąt i emocjonalne.
Bardzo się tym fascynuje.
Staram się na wierząco śledzić różne badania
i doniesienia dotyczące właśnie tych zagadnień,
które ostatnio bardzo dynamicznie się rozwijają,
co mnie bardzo cieszy, ponieważ przez dekady mieliśmy

(01:12):
dosyć duży deficyt, jeżeli chodzi o postrzeganie zwierząt jako
zwierzęta inteligentne i takie, które mają właśnie złożone emocjonalne życie.
I na szęście coraz więcej dowiadujemy się na temat jak bliskie są nam,
ludziom, czyli zwierzętom, które, bo też jesteśmy zwierzętami,
które bez wątpienia emocje mają i bogate życie intelektualne.

(01:34):
Jesteś związany z uniwersytetem w Białym Stoku,
o tym jeszcze nie powiedzieliśmy z resztą uzupełnienie też bio,
a Dama znajdziecie rzeczy, ja znaw opisie tego odcinka,
także w artykule na naszym blogu.
Tam taka dłuższa informacja o naszym dzisiejszym gościu,
Adam między innymi prowadzi obdycję w Radio 357,
o tym też jeszcze nie wspomniałem.
Prowadzisz wykład taka przekładowa sytuacja z twojego zawodowego życia

(01:57):
i jak ludzie reagują, kiedy mówisz o emocjonalnym życiu zwierząt,
my jesteśmy przyzwyczajeni do opieki, do bechawioru,
ale o emocjach, o intelektualnej sferze nieco mniej mówimy,
jak ludzie reagują, kiedy wspominasz o powiadasz o emocjonalnym życiu zwierząt.
Większość, moich słuchaczy to są, nie są naukowcy i na szczęście,
ponieważ oni już dawno zrozumieli i wiedzą to o coś,

(02:19):
co jest moim zdaniem jako naukowiec.
Oczywiście, czyli że zwierzęta mają emocjonalne życie, bardzo bogate
i nie potrzeba na to żadnych szczegółowych badań.
I okazuje się, że każdy kto ma do czynienia ze zwierzęciem
i tworzy z nim bardzo blisko więź,
to też to dostrzega i zauważa mnóstwa analogii do naszego zachowania.

(02:40):
Znajduje się właśnie w zachowaniach innych zwierząt,
wyrażanie pewnych stanów przez ta zwierzęta jest analogiczne tak, jak u człowieka.
Co do naukowców? Oczywiście naukowcy lubią podchodzić do tematu bardzo pragmatycznie.
I jeżeli nie potwierdzą czegoś w sposób 100% wy to zawsze wszystko pozostaje w zwersze domy słów.
A niestety problem z emocjami polega na tym, że do ich istnienia wymagane jest

(03:05):
potwierdzenie świadomości, ponieważ świadomość, przeżywanie stanów emocjonalnych
zależy od świadomości, czyli każdy z nas trochę inaczej to odbiera
a ponieważ świadomość do tej pory uzwierząd nie została potwierdzona 100%
jedynie uprzypisujemy na podstawie deklaracji z nowego jorku, która już żyła
ostatnią, bo wcześniej była skębić, która dopuszczała istnienie świadomości uzwierząd kręgowców.

(03:26):
Natomiast dodało teraz także bez kręgowce takie jak mięczaki, niektóre właśnie jak kołomernice
i osmiornice do tego. To wielonąkowców po prostu nie dopuszcza tego i stara się stosować na razie
pewne zamienniki, jakieś specjalne obwody, które ewoluowały tych u tych zwierząt

(03:47):
będące pewnym takim zamiennikiem tego co u nas jest, że tylko tak naprawdę u nas pojawiły się
one jako jedyne. O czym oczywiście się nie zgadzam.
Tym przyjemność, że i możliwość na szczęście robić badania, które sam węślam
i sam właściwie finansuje, nie biorą udziału wielkich mionowych grantach dlatego
kiedy stara się dochodzić do pewnych rzeczy to chciałbym żeby to był wynik,

(04:09):
który nie jest robiony pod pewną tezę i nie szukam danych, które by to potwierdzały.
Jeżeli po prostu coś nie wychodzi to nie wychodzi i tyle i szukam innego pomysłu
badawczego natomiast nie staram się udowadniać czegoś co po prostu, z czego muszę być rozliczone
i z tego też może wynikać to że mogę sobie pozwolić na takie podejście.
Zanim pójdziemy dalej, zanim wrócimy do sedna dzisiejszego spotkania,

(04:30):
raz jeszcze przypomnę Adam Zbury, ty człowiek spuszczy jest dziś z nami, rozmawiamy o emocjonalnym
życiu zwierząt o tym w jaki sposób zwierzęta okazują uczucia taki temat valentynkowy.
O ciekawych projektach warto się tutaj zatrzymać, bo niedawno zostałeś ambasadorem.
Jesteś ambasadorem Fundacji PW, dobra energia zresztą przy okazji pozdrawiamy sąsiadów

(04:51):
bo to po sąsiedcku z nami. Jesteś ambasadorem tej fundacji i przy okazji też rozmawiamy
30 stycznia. Wczoraj była premiera twojej najnowszej piątej już książki
jeżeli moje no Tatki mnie nie zawodzą, powiedzmy o tytule, powiedzmy co w tej książce
możemy znaleźć, bo to pierwsze w twoim portfoliu publikacja dla dzieci.
Zgadza się, tak, wczoraj była premiera tej książki, jej tytuł supermocę naszych zwierząt.

(05:14):
To jest to pierwsza książka napisa na dla dzieci. Dużo w czasie moich spotkań
otrzymywałem właśnie od moich czytelników zapytań kiedy coś dla dzieci stworzę napisze.
No i w końcu napisałem. Bardzo się cieszę, że akurat w takiej formule, ponieważ książka powstała jako
taki projekt charytatywny. To znaczy nie jest to komercyjny projekt, nie jest to projekt,

(05:36):
w którym fundacja chce na tym zarobić. Będzie dostęp na tylko w ramach zajęć w szkołach,
który będę prowadził, ale można ten projekt wesprzać i otrzymać taki egzemplarz,
każdy kto jest chętny, do tego aby poczytać o supermocach naszych zwierząt tutaj
występujących w naszym kraju. Na stronie właśnie fundacji jest link do zrzutki

(05:58):
zakupić dowolną liczba egzemplarzy i naszym polega ten cały projekt, a mianowicie na tym,
że zakup jednego egzemplarza sprawia, że drugi jest wysyłany do biblioteki wiejskiej
w ten sposób zostanie wsparty i ich zasób, który zwykle jest niewielki, bo często dwie zamta
wiejskiej biblioteki i naprawdę dla nich to jest duże wsparcie i duże radeś, kiedy otrzymują

(06:21):
darmowo jakieś ciekawej wartościowe książki, a myślę, że ta jest wartościowa, ponieważ bazuje
najnowszych odkrycjach ukazujących właśnie jak fascynujące są nasze żyjące w Polsce
zwierzęta. Zatbałeś adami na pewno o treści, o tym jestem przekonany na tyle na ile poznałem
cię robiący rysę czy w sieci, ale zatbałeś się też o wizualną stronę, co też mamy na okładce,

(06:42):
to jest takie przydziwne zwierzę, od razu przyciągające uwagę, ja przyznajeszę,
musiałem doczytać, bo on nie wiedziałam, jeszcze mam do czynienia. A tak właśnie taki wutasz cel,
żeby zaintergować czytelnika, aby chciał zajrzeć do środka i do wiedzieć,
że on chciał się dowiedzieć, co za zwierzę znajduje się na kładce, bo jest faktycznie nietypowe i kiedy
czyta się tytuł supermocę naszych zwierząt i skąd takie dziwne zwierzę, taki puchysty zwierza,

(07:07):
nieprzyponejący raczej jakiegoś kręgowca tylko coś dużo miniskomplikowanego pod względem ewolucynymi.
Faktycznie jest to niewielkie zwierzątko, które osiąga do niewiele ponad milimetr wielkości w Polsce,
jest ich kilkaset gatunków, a jest to niesporczak pomysł na umieszczenie go na okładce,
pojawił się dlatego, ponieważ to jest naprawdę super zwierzę, ma niezwykle zdolności,

(07:30):
właściwości, które posiada niespotykane wśród innych zwierząt na przykład jest stanie przetrwać.
Kilka tygodni w kosmosie bez dostępu jadotlenu, narażane na promieniowanie kosmiczna,
kiedy wraca na ziemię pododaniu tylko niewielkiej ilości wody, przechodzi ze takiego stanu uśpienia,
a tak zwanej kryptobiozy, do pełnej aktywności i pierwsza co zaczyna robić zaczyna się rozmnażać.

(07:52):
Stąd taki pomysł, żeby go właśnie tam umieścić, a wspaniały rysunki przygotował kbytgorski,
rysownik znany też świecie właśnie przyrodników Dawid Kilon.
Jak najbardziej będziemy linkować zarówno do fundacji, jak i do też profilu Dawida.
Dobrze, że to się pojawiło, bo dzwonnie do Ciebie zbytgorszy, nasza fundacja,
że ty zneguje się dosłownie po sąsiedską w kobylarnim, a my swoją siedzibę.

(08:15):
A damie, w świecie ludzi utarło się, że wszystko opiera się na biologii.
Mówimy oczywiście o miłości, mówimy o motylach brzuchu,
mówimy o biochemii, o tym, że po dwóch, trzech latach ten okres fascynacji nieco mija,
potem te związaj wchodzi w to faza taką bardziej dojrzałą.
A jakie z tyw świecie zwierzą?
To jako naukowiec chciałbym żebyś tutaj nam o tym opowiedział,

(08:37):
jakie mechanizmy działają, kiedy dochodzi do uczuć pomiędzy zwierzętami,
dowolne przykłady, mile widziane.
Tak naprawdę niczym się to nie różni od tego, co spotkamy u ludzi.
No, wszyscy jesteśmy zwierzętami, właściwie te biologiczne mechanizmy,
przynajmniej w podobnych bliskich sobielinach filogenetycznych,

(08:58):
czyli takich, które jesteśmy blisko z pokrewnieni z jakimiś gatunkami.
Działają podobnie, znaczy dziedziczyliśmy od kolejnych przodków,
pewne zachowania, pewne wizjologiczne stany, które sprawiają,
że to wszystko tak naprawdę działa i funkcjonuje podobnie.
I tak samo jest z miłością.
Miłością jest, oczywiście jako biolog odjera miał z tej takiej aury romantycznej,

(09:24):
która jest bardzo ważna i potrzebne w naszym życiu oczywiście
i warto o nią udbać i zabiegać i cieszyć się nią i też o nięta kmyśleć.
Ale z biologicznego punktu widzenia to jest nic więcej,
jako oczywiście występowanie w naszym organizmie,
wysokie gostenżania pewnych związków hormonów, które z tymulują nasz mózg,
nasze ciało do tego właśnie, aby czuć przywiązanie, to grom do oddania,

(09:48):
z partnerowi to zresztą podobnie działa, uwierząc tutaj właściwie,
nawet te same właśnie hormony, biorą udział jak np. oksytocyna,
która odpowiada za przywiązanie. Mamy bardzo prysyne, która odpowiada za zazdrość,
kiedy z widzimy, że naszym partnermi interesuje się ktoś inny.
Mamy tutaj adrenalina i noradrenalina, która zwykle pojarzona jest czymś negatywnym,

(10:12):
że pojawia się w Stanach takiego zagrożenia,
a tutaj sprawia, że podnosi nam ciśnie nie krwikie,
gdy czekamy na naszego partnera albo kiedy go spotykamy.
I ten stan właśnie Eufoli się pojawia, który jeszcze dodatkowo jest potęgowany przez
fenelo etyloaminę, taki związek, który wprowadza nas wstał Eufoli,
węcz taki nerkotycznej. Do tego dochodzi jeszcze dopomina odpowiedzialna

(10:34):
za poczuć jeszcze szczęścia, serotonina, za dobre, samo poczucia,
więc tak naprawdę to jest taki kokta, elchemiczny,
który wywołuje cały ten stan zwanym właśnie miłością takiego zauroczenia,
jak powiedziałam, odzieram trochę tego, jako biolog z takiego tej romantycznej otoczki.
Ale prawda jest taka, że chodzi o to, żeby nas po prostu trochę przytempić nasze

(10:56):
zmysły i taki właśnie obiektywny stan takiej oceny naszego,
naszego potencjalnego partnera, po to, żebyśmy się nie skupiali w tym momencie
na jego wadach, to co powiedziałej, że po pewnym czasie wraca to,
przechodzi to zauroczenie i wraca właśnie taki trochę zdrowy rozsąd,
taki tam niłość taka bardziej już związana z przywiązaniem.
A to dlatego, żebyśmy jak najszybciej zdecydowali się na przekazanie

(11:20):
naszych genów, czyli po prostu, żeby doszło do połączenia się komórki
męskiej i żańskiej, aby powstało potomek, no bo gdybyśmy od początku
racjonalnie bardzo podchodzili do takich rzeczy, no to nie zawsze byśmy
albo wielu przypadkach bylibyśmy bardzo wybredni albo nie mieli w ogóle
motywacji, żeby tak naprawdę to robić, bo jednak ciężar ma ciężswa
jest bardzo trudny dla obu stron szczególnie dla kobiet, wielu gatunków

(11:45):
samic, więc muszę, że tak łatwo nie poddali byśmy się właśnie
chęci przedłużania naszego gatunku czy każdego innego,
i z tego powodu, no właśnie chemiczny kokta, tam miłość jest po to,
aby właśnie to umożliwić.
- Chemiczny kokta i lebozuje w organizmach zwierząt,
napotykają na siebie, znowu dowolne gatunki oczywiście możemy tutaj

(12:07):
wskazywać i w jaki sposób starają się zwrócić uwagę tej drugiej strony,
tej drugiej płci na siebie, mówiąc wprost pytam o rytu
a wygodowe.
- Bardzo często w naszych warunkach, kiedy patrzyszemy tutaj
właśnie strefy klimatu umierkowanego, to mamy pewne fazy
stany takiego ożywienia właśnie i takiego, bym okry się godowym

(12:28):
uzwierząt, który związany jest właśnie z tym, żeby ten proces odbył się
w takim momencie, kiedy będą rodziły się młode, to będzie czas, kiedy jest
najwięcej zasobów pokarmowych, tak właściwie po to, o to w tym wszystkim chodzi.
- Istąd ten właśnie czas, kiedy samce zaczynają pokazywać się stroić i
upkazywać swoje jak najlepsze wdzięki przed samicami.

(12:49):
Oczywiście z perspektywy biologa naukowca, kiedy patrzemy na świat zwierząt
i ich zalotów to jedne z najbardziej takich imponujących, to jest oczywiście świat
ptaków. Ja trochę też mówię to z swojej perspektywy, ponieważ zajmuje się głównie
badaniem tej grupy zwierząt, ale wiemy o tym, że taki do jednej z najbardziej
barwnych grup zwierząt i zaloty ich naprawdę są fascynujące zwaszcza tych

(13:11):
ptaków gniazdujących w lasach tropikalnych, gdzie właściwie tam akurat sezon
lęgowy trwa przez cały rok, gdzie te zaloty często w grupach są
połączone z oprócz tego, żeby taki pięknie śpiewajeł z niezwykłym pokazem
tańców, ze wspaleniałymi ozdobamin, ale bym nie sprawiedliwy,
gdybym powiedział i skupił się tylko na naptakach, bo ryby również

(13:35):
są bardzo barwne i ryb też możemy obserwować różne ciekawe zachowania
godowy polegające na budowie różnego rodzaju, w kadarę takich godowych
w przypadku, co podobnie się dzieje, u altannika takiego ptaka, który buduje
taką specjalną alternkę, która ma za zadanie przywawić samice,
podobnie właśnie niektóre ryby się zachowują, one również odbywają różne
ciekawe, interesujące tańce godowe. Także wszystko to ma na celu ukazanie

(13:58):
swoich jak najlepszych valorów, swoich jak najlepszych gęno w takiej
to podobą się toria, taka hipoteza, którą zaproponował jeden z badaczy,
zajmujących się właśnie badaniem ptaków dotyczących tego, dlaczego niektóre
gatunki niektóry zwierzęta mają takie różne ciekawe barwy, kolory, na rośla, wielkie piura,
jakieś właśnie takie elementy, które właściwie do niczego się nie przydają,

(14:22):
a właściwie można powiedzieć nawet utrudnia jej użycie, a mianowicie
piękno się zdarza, czyli tak naprawdę ewoluowały dlatego nie tylko po to,
żeby być takim i szczerym i jak to mówimy w biologii komunikatami dla
samicy o tym, że ktoś jest w dobrej kondycji, jakich osobniach ma dobre gęny,
ale po prostu dlatego, że samice promowały tego typu cechy, wybierały takich
partnerów, bo po prostu im się to podobało. Tak jest, tak jest. Możemy podać kilka

(14:45):
kilka przykładów, powiedziałaś o rybach, jakieś jeszcze konkretne przykłady,
chciałbym żebyśmy choć jest to podcast, żebyśmy zbudowali w wyobraźni
słuchaczy właśnie taki obrazek na przykład przychodzi mi w pierwszych
chwili i na myśli takie dosyć zaangażowane zachowanie, jelenia, prawda? One są bardzo intensywne
w tych stąd. Oczywiście, tak tak kolejnym takim przykładem,

(15:07):
bo po mnie o tym oczywiście z SAKILE to zazgrennę na swoje bardziej
stonowane ubarwienie, ale tutaj zaloty też są bardzo gwałtowne i spektakularne.
Jest właśnie ten moment, kiedy dochodzi do walki pomiędzy samcami o podobnym
podobnej właśnie sile i kondycji, ale również żubry. Użubru też dochodzi
do bardzo takich efektownych przypadków, starli właśnie, kiedy te samce walczą

(15:32):
walczą o samice i nie zdarza się to wcale rzadko i to również ma na celu
właśnie po pierwsze utrzymanie, haremu przez takiego jelenia samic, a z drugiej strony
właśnie pokazanie partnerką, które, które sobie zgromadził wokół siebie tego,
jakim jest właśnie, będzie potencjalnie dobrym ojcem, ale jeszcze warto tutaj

(15:56):
dodać, oczywiście, że pomimo tego wszystkiego, pomimo, że samice wybierają
najczęściej tego właśnie najlepszego samca. To zawsze są takie i to jest właśnie
to w przyrodzie najciekawsze, że nic nie jest takim czymś, co nie posiada
w swoim tym wszystkim, co działa funkcjonuje takich utartych schematów,
ale zdarzają się pewne wyjątki. Że samice patrafią sobie wybrać jednak

(16:18):
takiego samca, który może nie jest najlepszy, nie jest najspaniaższeść
pośród tych wszystkich, które, które są w lesie, ale czasami
wybierają tego módczego, może mniej jeszcze takiego agresywnego, ale
ale właśnie coś w nim widzą i dzięki temu mamy tą ogromną zmienność
właśnie w genach poszczególnych populacji.
Kiedy cię tak słucham, przypomniał mi się przykład, który znalazł w Ksiorce

(16:41):
Jordan Peterson, nie pamiętam teraz tytuł Jordan Peterson to psycholo-psychiatra
antropologi kultury i też on tam wymienia homara i on daje przykład
homara jako tej postaci, na której powinien człowiek się wzorować,
bo homar zawsze, jeżeli można tak powiedzieć, chodzi wyprostowany,
taki dumny, silny, żeby pokazać te siłę. Jak ty skomentujesz

(17:02):
te te podpowiedzi profesora Peterson? Tak naprawdę wiele zwierząc zachowuje się
w podobnym sposób, bo właśnie ukazywanie swojej takiej silwetki ciała
a u nasz wysoko umiesionej głowy z roku, kiedy patrzymy przed siebie,
to są oznaki wszystkie wskazujące o dużej pewności siebie
i o tym, że tak naprawdę jesteśmy gotowi na właśnie na podjęcie starcia,

(17:24):
ale jednocześnie to jest taki sygnaud dla sami, z którym mówi o tym,
że, no właśnie, że nie boimy się takich start, że jesteśmy w dobrej kondycji,
że właściwie każdy ktostanie naszej drodze musieli się liczyć z tym, że musi
z nami do tej walki stanąć i łatwo nie będzie, a to imponuję samicom,
ponieważ właśnie świadczy o jakości takiego samsa, o tym, że potencjalnie

(17:45):
przekażę geny takie, które będą właśnie promowane wśród potąstwa,
czyli podobnie takie atrakcyjne samiec się w takiej samicy,
która połącznie z takim samym może pojawić, czyli teoria tak zwana
atrakcyjnych właśnie synów, tutaj ma znaczenie.
A jeżeli to jest getwę, który łączy się na dłużej albo w ogóle tworzy
parę monogamiczne, no to wiemy, że taki partner jest w stanie

(18:07):
na zsianamizatròszczoci obronić przed innymi właśnie na terczywym samcami
albo potencjalnymi dopierznikami.
O monogami za chwilę jeszcze powiemy, zastanawimy się na ile i jak często
zwierzęta są wierne swoim partnerom, ale zanim o wierności,
zazdrości, monogami, no chciałbym jeszcze powiedzieć od trosce,
porozmawiamy o tym, w jaki sposób zwierzęta okazują troskę sobie nawzajem.

(18:30):
Dochodzi już do związku, osobniki już sobie się zainteresowały,
są w związku i w jaki sposób troszczą się o siebie nawzajem.
Podstawa to jest spoświęcanie sobie czasu.
To jest trójzm, bo wystarczy popatrzeć na nas, na ludzi.
Jak my się zachowujemy i tak naprawdę z kim tworzymy na jego im szerelację,
z tymi ludźmi, którym poświęcamy najwięcej czasu.
To jest tak naprawdę jedyna rzecz, której nie da się kupić,

(18:51):
to jest też trójzm, ale taka jest prawda, że ten czas jest bezcennny.
I to w całej przyrodzie tak działa, to znaczy wszystkie zwierzęta
w tym ludzie poświęzające poszczególnym partnerom
przy osobom, swój czas, na rozmowę, na banie o ich dobrostan,
poprzez na przykład, przytulanie się poprzez na przykład i skanie,

(19:12):
co w przypadku człowiekokształtnych ma duże znaczenie.
Okazuje się, że w ten sposób możemy śledzić zależności
i zażyłości pomiędzy poszczególnymi osobnikami,
a nawet sojusze, które tworzą na przykład uszym panców,
będziemy wiedzieli akurat z którym dany osobnik dużej trzyma
zawarowso już albo zmieniły się układ sił.
Jeżeli tylko obserwujemy właśnie jak długo poświęcają czas na iskanie

(19:35):
siebie wzajemnie. Jeżeli któryś na przykład tego nie robi nie od zajemnia,
jak to ma miejsce na przykład u borsłuków,
chodzi o wyczesywanie pasorzytów z futra,
bo one są bardzo się nie zapasorzycone
i po wyjściu z nory pierwsze, co robią to właśnie zaczynają
wyczasywać swoje futro i też wymieniają się takimi usługami,
jeżeli któryś tego nie robi, to ten drugi też nie oddaję mu takiej usługi.

(19:57):
To znaczy też, że ich zażyłość jest zmniejsza albo albo na przykład się bardzo zmieniła.
Więc to właściwie to jest to jest to jest takie coś uniwersalnego.
Ten czas i poświęcanie uwagi,
a nie ważne w jaki sposób czy to będzie właśnie dostarczenie pokarmu,
regularne samicy czy właśnie iskanie,
czy przytulanie się, czy bronienie tak naprawdę to jest to,
to jest to, co jest najważniejsze.

(20:18):
Tury gotomki są najbardziej wierne,
a które wręcz przeciwnie zmieniają partnerów bardzo często.
To jest to, my lubimy sobie taki idealizować świat zwierząt
i zawsze uważamy, że te które są monogamiczne,
jakieś takie już powodu lepsze, te które są poliandryczne,
takie które mają wielu partnerów i samcej samica to,
czy poli gamiczne to właśnie uznajemy za jakieś gorsze.

(20:42):
Natomiast prawda jest taka, że świat przyrody,
jeżeli chodzi o roznarzanie jest niezwykladzmienny
i to wszystko są pewne strategie na przetrwanie.
I to też w przypadku ludzi trochę wynika z pewnych zasad moralnych,
które panują w danych kręgach i danym czasie.
Ale prawda jest taka, że nawet tu ludzi przecież tam monogamia nie jest w pełni trwała.

(21:03):
I nawet mówi się w ogóle, że człowiek jest takim monogamistą seryjnym.
Ewolucyjnie wchodziliśmy w związki monogamiczne,
kiedy mieliśmy partnerkę, którą się opiekowaliśmy i potem sprałem
w wieku około 7 lat i potem wchodziliśmy w kolejne związki,
czyli od czasu aż ten dziecko, czy młody,
był na tyle dojrzały i odchowany samodzielny, że mógł już sobie radzić sam.

(21:26):
Tak to wyglądało kiedyś. Tak ja powiedziałem, to co teraz mamy i te związki,
które mamy obserwujemy to jest tak naprawdę ostatnich kilkaset lat,
natomiast człowiek na ziemi istnieje od 250 tysięcy lat.
I tak prawdopodobnie kiedyś funkcjonował w województwie
do tego jesteśmy pradystynowani. I takimi symbolami właśnie monogami,

(21:47):
ale nie chciałbym, żeby to było dobra na własne w sposób taki,
że te zwierzęta przez to są lepsze, ale takie, które ten sposób rozmnarzania
czy tworzenia relacji związków tworzą, to są to są, w tym przypadku,
króki, które już na okresie, w okresie takim,
jakby to odnieść do naszego życia nastoletnim żyją w takich dużych grupach.
I tam to zaczynają tworzyć się pierwsza relacja, budować się właśnie relacje

(22:10):
więzi zacieśniać pomiędzy poszczególnymi osobnikami
i w ten sposób tworzy się, tworzy się parę na całe życie.
I to będzie też do takich należał, co oczywiście też miało swoje,
a odgrało się od pśnęło swojej piętno w symbolice, bardzo mocno.
Wśród innych pytaków mamy na przykład kawki, które obserwujemy w miastach
te takie, takie z czaremigłowa mi czarne, nie duże, klukowate.

(22:31):
One również wchodzą w takie monogamiczne związki,
ale mieliśmy takie przykłady, które wydawało nam się, że są, że są takami monogamicznymi,
czy zwierzętami, na przykład kowaliki, takie ptaki, które w parkach spotkamy,
schodzą głową w dół, jako jedyny, tak patrafią się zachowywać,
i naukowcy obserwowali te ptaki z za pomocą ołożone, tak śledzili uważnie takiego samca,
który pilnuje swojej samicy w tym czasie, kiedy ona składa ja właśnie ostrzegają przed drapieżnikami.

(22:57):
Karmi, przyciedzili, że nigdy nie dochodzi do właśnie, na przykład,
w zdradku tych u tych zwierząt. Natomiast kiedy przyjrzano się już na poziomie genetycznym,
potem pisklentom, to nawet do 40% młodych pochodziło właśnie z kopulacji poza partnerzki,
czyli mówiąc też, że językiem ze zdrad. Natomiast takim, najbardziej zwierzętami,
które, które właściwie kompletnie nie przykładają wagi do tego,

(23:21):
właśnie, kto będzie ich partnera i nie tworzą żadnych takich relacji głębszych,
pomiędzy właśnie partnerami są na przykład w odniczki,
takie ptaki, które spotkamy nieduże, takie bronzowe nad biebrzą,
na przykład albo w polskim parku narodowym, które wystąpują na czecinowiskach,
takich, którzy co wiskach, które właściwie każdy z każdym samica,
a może mieć sześciaj i właściwie każde jają może pochodzić od innego partnera.

(23:45):
Także tak naprawdę te nawet w obrębie właśnie jednej, jednego rzędu, jednej grupy,
tak zwierząt tych systemów rozrodczych może być, może być bardzo wiele.
Wśród tych monoga mistrów warto chyba też wymienić wilki,
jeżeli się mylę to mnie po prostu.
Oczywiście, że tak, racja wilki też należą do tych, które łączył się,
łączył się na całe życie. Oczywiście podobnie jak u nas,

(24:09):
jeżeli dojdzie do straty partnera, może taki osobnik z parę znaleźć sobie innego partnera,
ale jeżeli do tego oczywiście nie dojdzie, to te zwierzęta żyją ze sobą całe życie.
I dlatego mówimy teraz o tym, że wilki tworzą taką strukturę, funkcjonują w tak zwanej,
w wilczej rodzinie. To jest to rodzinę, która składa się właśnie z parę rozradzającej się,

(24:35):
czyli mówiąc naszym językiem Ojca i Matki.
I potomstwa z poprzedniego roku, które pomaga wychowywać młody z kole S.D. roku,
tej parze i wspiera właśnie rodziców w tym procesie, a nie jest to wataha.
Nie jest to wataha, czyli grupa zupełnie niespokrewnionych ze sobą osobników,
które walczą na śmierci życie, płami i pazurami po to, żeby walczyć sobie dominację w grupie,

(25:01):
tak jak kiedyś sądziliśmy, gdy prowadzono badania.
Właśnie niespokrewnionych ze sobą wilkach, które zostały zamknięte na niedużej powierzchni w ogrodach zoologicznych
i na tej podstawie wysnowaliśmy takie teorie, a na są już dawno obalone,
ale niestety ciągle to pokutuje.
Mówimy o wierności, mówimy o związkach wśród zwierząt,
ale też warto dotknąć tematu zazdrości,

(25:23):
bo jak śpiewała pani Willas nie ma miłości bez zazdrości,
więc powiedzmy też o tym, w jaki sposób zwierzęta okazując.
Właśnie uwierząc dzikich jest to, niestety bardzo trudne do zbadania.
Jakie po dzielem jest zazdrość to jest emocja i stąd też właściwie tego tematu nie podejmuje.
Rozgundę badawczym natomiast doskonale widzą to opiekunowie zwierząt.

(25:45):
Towarzyszących, czy to są pswy, czy koty, kiedy posiadamy więcej niż jednego właśnie psa czy kota,
to można sałować takie stane, kiedy one są zazdrosne,
o to, że poświęcamy właśnie więcej uwagi innemu, popilowi niż jemu i te stany doskonale właściciele opiekunowie

(26:06):
właściwie są w stanie odczytywać u swoich popili i oczywiście się to zdarza.
I uważam, że to też jest coś, co jest oczywista,
mamy za słaby jeszcze materiał nasz narzędzia właściwie badawcze,
które pozwalają nam to zbadać, ale to jest tylko kwestia czasu, że to potwierdzimy.
Wieszasz, że wspomniałeś też o tak zwanych pupila,

(26:27):
choć zwierzętach domowych był w ten sposób bardzo płynnie, przychodzimy do drugiej części rozmowy.
W jaki sposób i w jakim stopniu zwierzęta domowe, skupy się na tych zwierzętach domowych tym razem,
okazują uczucie, okazują miłości względem swoich opiekunów.
Chyba najlepiej poznane są pod tym względem psy,
ponieważ to były pierwsze zwierzęta udomowione przez człowieka.

(26:49):
To się bardzo zmienia, ten okres, kiedy to się stało dużo badań,
coraz więcej się pojawia, która tym mówił,
ale dzisiaj przyjmujemy, że to było jakieś 40 tysięcy lat temu.
Myśmy naprawdę dużo czasu takiej wspólnej ewolucji pozwalającej na to,
żeby te zwierzęte doskonale się zami ze strojły.
I tym samym te emocje, które one wyreżają,
te stany przywiązania, które wykazują są najlepiej poznane i najlepiej znane właśnie nam.

(27:14):
Właściwie one ewoluowały w odpowiedzi na to, jak właśnie nasze relacje są ze strojone
i jak dobrze je potrafimy odczytać.
Więc tutaj oczywiście oczekiwanie na ten osobę,
którą jest właściwie najważniejszym opiekunem w domu.
Lizanie po trważach, podłońach, położenie się na pleca,

(27:36):
chiotrzeniecie brzucha, czyli takie najwyższej zażyłości,
bo odsłonianie tego najbardziej wrażliwego fragmentu swojego ciała
pokazuje tą właśnie ogromną zażyłość z tym zwierzęciem.
Ale także to, że psy potrafią doskonale odczytywać nasze emocje
poprzez śledzenie naszych ruchów, to jak się zachowujemy,
odczytywać te nie tylko z tego, jak są ruchy naszego ciała,

(27:59):
ale również oczywiście z tego, czego my nie do końca sobie zdajemy sprawę,
albo wyczuwamy, czyli z różnych zapachów, które w tym czasie wydzielamy,
bo inaczej będzie będziemy pachnieć kiedyś się tam cieszymy.
A inaczej, kiedy jesteśmy za smucanich orzy, czy się stresujemy,
to czasami nawet jesteśmy w stanie wyczuć.
To tych czas zdawało nam się, że koty są całkowicie oczywiście

(28:21):
samotnikami żyją sobie, działają zupełnie, funkcjonują swoim ćwiczeń
zależnie od człowieka, co oczywiście jest nieprawdą i przez to,
że nie poświęcaliśmy tym zwierzę to tyle uwagi, co psą,
ale także ich emocje wyrażanie swoich uczuń,
i właśnie i przywiązanie jest dużo trudniejsze do zobserwowania i odmienne niż uczuń,
stąd też trochę to bogatawizowaliśmy. Na szczęście ostatni lata pokazują,

(28:45):
że zupełnie inaczej i te oznaki przywiązania, w przypadku kotów są zupełnie inne niż uczuń,
bardziej subtelne, trudniej zauważyć i dopiero osoba,
które buduje taką głęboko relacja z kota, gdzie jest w stanie to odczytać.
Ja byłem opiekunem dwóch kotek, z którymi właśnie zbudowałem,
wydaje mi się przynajmniej z jedną taką głęboko relację,
którą potrafiłem odczytywać jej emocje bardzo szybko i dosyć dobrze.

(29:10):
I zaskokiewała mnie niezwykła też mimika i wyraz jej właśnie pyska,
kiedy mówił bardzo dużo. Co ciekawe potem pojejęły się badania,
które pokazały, że koty rzeczywiście mają bardzo bogatą mimikę twarzę,
do tych czas dopuszczaliśmy to u psów, to też skonale widać.
Natomiast u kotów okazuje się, że również naprawdę ludzie,

(29:32):
którzy budują takie silne więzi z kotami, również potrafią to odczytywać.
Ruchy ogona o tym wskazuje, kiedy jest wształcie takiego znaku zapytania,
u dorosłego kota, kiedy kot się też poddaje, tak jak pies kładzie się na plecach
i pozwala się głaskać po grzuchu, kiedy trzyma się cały czas.

(29:55):
Towarzyszy nam ociera się, ona siada ona żyć kolana,
towarzyszy nam cały czas. To są takie oznaki, które świadczy o tym głębokim przywiązaniu.
Podobnie zresztą jest u innych zwierząt i na pewno znajdziemy coraz więcej takich sygnałów,
dowodów na to, co odpowiada za takie przywiązanie,
u zwierząt tylko tak naprawdę na uka. W tym temacie dopiero się rozwija.

(30:19):
Teraz jestem opiekunem dwóch szczurów, które właśnie zaapiekuje się nimi dopiero
do około dwóch miesięcy, także nieduże, ale już widzę o znaki takiego przywiązania
staram się odczytywać ich emocje. I jak zwykle to, co powiedziałem, podstawą jest ten czas, który się im poświęca.
I więcej czasu poświęcam tym więcej, zauważam, że co im się podoba, co lubią te różnice

(30:41):
w ich osobowościach i i oznaki przywiązania u jednego i drugiego, jak zupełnie różnie wyglądają.
Najtrudniej są oczywiście uptaków. Przez to, że mówiłem o zsakach, taki są filogenetycznie
trochę bardziej nam odległe i także podgennem budowy ciała są inne, więc tutaj jest dużo trudniej.
To odczytać, ale oczywiście opiekunowie ptaków też to dostrzegają i chociażby siadanie na ramieniu, podskubywanie na przykład ucha.

(31:06):
Jest takim dowodem na to, że są mocno do nas przywiązanej oczywiście znowu.
Bliskość, czyli właściwie wszędzie, każdego tego zwierzęcia, którego byśmy nie przedstawiali jego silwetki,
to blisko się skluczała, ponieważ jeżeli jesteśmy blisko, jeżeli zwierzę z blisko nas albo my jesteśmy blisko kogoś,
to to może nas skrzywzić i nie chodzi mi tylko kwestia emocjonalną, ale po prostu fizyczną.

(31:27):
Więc jeżeli ktoś nas dopuszcza tak blisko, a jeszcze kiedyś w stanie się na tyle, swobodnie poczuć,
czy na przykład zasnąć na naszych kolanach, czy na naszej pierści, to dowód na to,
on takiego najwyższego zaufania i przywiązania.
Pozostanimy w mieszkaniu, pozostanimy w domu przy zwierzętach domowych.
Bościwiu już odpowiedziałeś na to pytanie, ale mimo wszystko może jeszcze będziesz chciał uzupełnić,

(31:48):
jak te więźsi wzmacniać się pomiędzy zwierzęciem, a właścicielem takiego zwierzaka jak bać
o te relacje skoro to odcinek valentymkowy, to odbajmy o nasze...
Tak, no bo się bani ozwiązek i bani ozwiązek i relacje między zwierzętami.
To jest poświęcanie czasu, także będę to podkreślał wielokrotnie,
bo to jest właśnie to za żyłość tworzy się wtedy, kiedy komuś oddajemy czas,

(32:13):
których moglibyśmy poświęcić na jakieś inne przyjemności, bo uważam, że przebywanie ze zwierzętami
to jest czysta przyjemność, która nas stawia pozdywnie na straya do życia,
uczy nas właśnie empati. I im więcej tego czasu poświęcimy tym zwierzętom.
Im bardziej czule będziemy się też do nich odnosić,
tym większa ta zażyłość między nami i też większe zrozumienie do ich zachowań,

(32:38):
które będziemy w stanie odczytywać jeszcze wrócę do tych moich kotów i właśnie kotki.
Zbudewałem taką głębokość relacja, pamiętam raz, kiedy wróciłem do domu.
Zawsze mnie witała. Na swój własny sposób nigdy nie podchodziła, nie odcierała się,
ale zawsze czekała przed dwiemi jak wchodziłem do domu.
I tym razem, kiedy wróciłem, nie zrobiła tego, a nie była nam nieobrażona,
bo nic się takiego nie mogło zdarzyć. I wiedziałem już, że coś nie dobrego się dzieje.

(33:03):
Oczywiście nie było żadnych zewnętrznych oznak tego, że coś się dzieje nie tak.
Natomiast pojechałem z nią do weterynarza i pomiła w temperatury,
wykazał, że ma jakiś stan gorączkowy i została za z cykzanty biotyku po dwóch dniach,
poczuła się lepiej, a to była drobna różnica w zachowaniu, która sprawiła,

(33:25):
że na tych miod się dzieje się z nią coś nie tak.
A tylko dlatego, że spędzają się dużo czasu i dużo czasu i poświęcałem.
I wiedziałem, jak się zachowuje naturalnie.
Takie wspamiętajmy o tym, ta uważność, ta troska poświęcanie czasu to najlepszy sposób,
aby dbać o związek. Trasztą dajcie znać się w komentarzach,
jak i sposób wasze zwierzęta okazują uczucie. Może robią to w jakiś nietypowy sposób,

(33:50):
inny niż ten, o którym opowiada nasz dzisiejszy gość, Adam Zbryt, znane w sieci jako człowiek,
spuszczy. O tym też jeszcze na koniec powiemy. Także napiszcie w komentarzach,
czy na spoty, fight, czy gdziekolwiek indziej, gdzie nas słuchacie, w jaki sposób właśnie wasze zwierzaki
okazują uczucia. Chciałbym jeszcze, żebyśmy na koniec przytoczyli przykłady takich wyjątkowych miłości
wśród zwierząt, bo ludzie mamy nasze la w story, bardzo znane Romeo i Julia, Tristan i Zolda,

(34:19):
Sydney Nancy, chociażby, żeby nie było aż tak cukierkowo to też taki przykład.
Też chociażby zapomniałem teraz ci bandyci, którzy w Stanach szaneli w okresie przebrzywani.
Donnie and Clyde. Dziękuję bardzo. O świetnym film zresztą jest z Budyn-Harelsonem na ten temat,
też warto obejrzeć tak przekaz, jak przytoczyliśmy. No i to są te takie prawdziwe miłości,

(34:45):
często tragiczne. Czy mamy takie przykłady też wśród zwierząt, możemy jakiś taki przykład przytoczyli?
Oczywiście, zawsze takie historie wzbudzają ogromną sensację w świecie i szybko roznoszą się właśnie po świecie.
Te informacje na temat takich zwiąsków, zwierząt, takich niezwykłych miłości, bo trzeba tak to nazwać,

(35:07):
to wielkie przywiązanie. To jest właśnie ten stan, który obserwujemy u nas i nie widzę w tym imidzłego,
żeby nazywać to w ten sam sposób. I chyba najbardziej takim spektakularnym przykładem jest taki albatros ciemnolicy,
samica o imieniu wisdom, która ma już 74 lata i ciągle się rozumnaża, która miała swojego partnera przez 10 lat tego samego.

(35:30):
I u tych ptaków występuje bardzo ciekawy taki sposób właśnie życia, można tak powiedzieć, funkcjonowania.
A mianowicie pół roku spędzają na wychowaniu potomstwa ze swoim partnerem, a drugie pół roku przebywają zupełnie niezależnie od siebie
nad morzami i ocena mi, gdzie polują, zbierają siły na kolejny okres właśnie elęgowy. I wracają na czas właśnie godów na to w to samo miejsce, na temu samą wyspę,

(35:55):
aby przystąpić do rozrodu i z tym samym zaangażowaniem i wielkim oddaniem, witają swojego partnera, który również do nich powraca.
Wisdom kilka lat temu straciła swojego partnera, samiec, którym była połączona nie przyleciał.
No i po pewnym czasie, przy czym mówiłem, że takich zwierząt tak zresztą, jak u ludzi bardzo często po stracie, poszukują nowego partnera, bo tak zawsze jest łatwiej po prostu żyć.

(36:18):
Ale też w przypadku ptaków jest tak, że ona roznażają się do końca swoich, nie ma tam z stanu menopauzy u samic.
Jest tego względu, znalazł sobie innego partnera, z którym też już jest połączona przez kilka ostatnich lat, wyprowadza z sukcesem pisklenta i co ciekawe nie jest to samiec asamica.

(36:40):
Jak to jest możliwe, a mianowicie jest to możliwe wtedy, kiedy jedna z nich znajduje sobie w okresie godowym na chwilę korzystaz usług.
Po prostu mówiąc, wproskopuluję z innym samcem gdzieś z okolicy, takim, który oczywiście jest na tyle trakcyjny, że warto, aby to jego geny zostały przekazane, aby to potem swoje posiadało.
I na zmianę wychowują raz piskla raz jednej, raz drugiej samicji, to też pokazły, że taka strategia się w naturze sprawdza.

(37:07):
A drugim, chyba najbardziej ciekawym z mojej perspektywy, ponieważ zajmuję się, bo badaniem bocianów jest taka historia z chorwacji, takiej małej wioski.
Chorwacji, gdzie 22 lata temu został postrzelon bocian, była to samica przez włózkiego myśliwego. Nie mogło odlecieć na zimy, jej partner, jej partner, który dostał i nie kleptan, samica, malena została na zimy.

(37:32):
Mężysz tak, który się nimi opiekuje, tymi bocianami, a właściwie najbardziej nioł. Zbudowuję nawet taką drabina, żeby mogło się wspinać, po niej wchodzić sobie do tego gniazda, po nie potrafi już latać.
Każdego roku od właśnie popona dwóch lekat ten samiec wraca do tylko gniazda do tej samicy i wyprowadzają sukcesem młode.
Świetne przykłady, wiedziałem, że będzie można na siebie liczyć, masz niesamowitą pamięć, w ogóle tak na marginasie, przykłady, który podajesz robią wyrażeniem.

(37:59):
Na zakończenie drodzy słuchacze mamy jeszcze dla was niespodziankie za chwilę konkurs, w którym będzie do wygrania jedna z książek Adama.
Ale zanim tak się stanie, to jeszcze chciałbym, żebyśmy trochę spróbowali podsumować, to takie najważniejsze wnioski z tego naszego dzisiejszego spotkania, o tym, w jaki sposób, to myślę przewodnia dzisiejszego podkastu, w jaki sposób zwierzęta okazują emocje i jak od te zwierzęta dbać, tutaj już z perspektywy nas jako właściciel i jako opiekunów.

(38:27):
Właśnie dobrze, że to powiedziałeś, to znaczy jak dobacie o takie zwierzęta, żeby czasem nie zakończyć się, to jest bardzo ważne.
Niestety mamy dzisiaj tendencję do tego, żeby traktować zwierzęta jak ludzi, ale nie zapominajmy, że to są zwierzęta.
My też jesteśmy zwierzętami, ale chodzi o to, żeby zrozumieć biologiczne potrzeby danego gatunku.
My żyjemy inaczej w innych uwarunkowaniach, psywiny uwarunkowaniach się żyją i powstawały ewoluowały.

(38:53):
że tą listką człowieka le Ciągle są pod okami wilków, kosy również, itt. dalej itd.
Szczury, komiki, ptaki, które, który trzymamy w naszych domach, nikt to nie zapominajmy.
To nigdy nie będą ludzie. To co nam się wydaje, że jest dobre dla nas?
Nie zawsze jest dobre dla tych zwierząt.
- W tej humanizacji zwierząt trochę się zatracamy, tak? - Niestety, i musimy byc dobrym odpowiedzialnym, opiekunym takiego zwierzęcia.

(39:14):
Który naprawdę, dba o jego dobrostank, powinniśmy po pierwsze zgłębić jego biologię i ekologię.
Jak najwięcej, żeby wiedzieć tak naprawdę, co jest dla niego dobre, w jakich warunkach w naturze funkcjonuje, funkcjonował,
jakie są jego, jakie potrzeby i tak dalej i tak dalej.
I tylko w ten sposób jesteśmy w stanie właśnie zapewnić mu odpowiednie warunki i odpowiedni dobrostan.

(39:34):
I takie zwierzę dopiero będzie szczęśliwe i na pewno próba zrobienia,
czyli słowie takiego zwierzęcia człowieka jest naprawdę bardzo, bardzo złym podejściem rozwiązaniem.
No i oczywiście też pamiętajmy o tym, że zwierzęta, które, których cechy fizyczne, morfologiczne, anatomiczne są jak najbliższe, zwierzętom dzikim,

(39:58):
tym, z których ewoluowały, są dla nich najlepsze, ponieważ się ukształtowała na tura.
Wszystkie razy, które niestety promują pewne cechy, które mogą nam się podobać albo wyglądają zabawnie,
np. bardzo krótkie pyski, ukszłów, niestety są niezwykle szkodliwe i te zwierzęta przeżywają ogromne cierpienie.
Więc też nie promujmynićmy za modą, nie nie, nie, nie patrzmy na to z tej perspektywy, ale właśnie tego zwierzęcia.

(40:23):
Jak zbudowane jest jego ciało, jak wygląda, jak działa i jak on w własnym ciałem,
żeby się czuć na na pewno onik nie chciałby z nas mieć różnych wynaturzonych,
jakichś fragmentów naszego ciała tylko dlatego, że komuś to się podoba, cieszę właśnie i naszego samolubnego podejścia,

(40:43):
do tego, że mamy ładnego, oryginalnego, i psa, kotaczy, inne, inne zwierzę.
Tu musimy pamiętać. No i oczywiście, na koniec, to to, że musimy poświęczać zwierzętom czas i znowu to do tego wracam,
ale także naszym związkom i czułość. Jest najważniejsza.
Naprawdę, jeżeli się zwracamy do naszych partnerów, do dzieci, do zwierząt,

(41:04):
chociaż ona nie wszystkie rozumieją nasze komunikaty, to sposób, jaki je wymawiamy,
to jak się zachowujemy, to jak mówimy do nich, ma bardzo duże znaczenia.
Więc to jest też się jedno skróczowych, kluczowych rzeczy.
Drugi, słuchaczył, to będzie dobre podsumowanie, to będzie dobra płenta tego dzisiejszego odcinka,
tak pod waszą rozwagę słowa Adama, mamy pozostawiam Adam Zbaryt,

(41:26):
gdzie się jest naszym gościem, a teraz już obiecany konkurs, tak jak wspomniałem wcześniej,
Adamie zanim pytanie konkursowe, to jeszcze zapytam ciebie, którą książkę przeznaczasz na konkurs,
którą swój książek można wygrać.
Ciąbę, żeby to była książka supermoca naszych zwierząt, czyli najnowsza moja książka dla dzieci,
ale także do rości znajdą tam wiele ciekawych.
Dla siebie informacji, ponieważ staram się zawsze pisarć książki, żeby nie były infantyllna,

(41:49):
tylko traktuje dzieci poważnie i pomimo, że jest to prosty, zrozumiały język dla nich,
ale także myślę, że rodzice i drośli będą zadowoleni czytając tę książkę.
Ze chwilę pytanie konkursowe, ale najpierw jeszcze data do 16 lutego 2025 roku,
czekamy na wasze poprawne odpowiedzi, poprawne.

(42:10):
Właściwie to nie jest odpowiednie słowo, bo tutaj nie ma poprawności,
to ma być odpowiedź, która jest podektowana waszymi odczuciami,
bo pytanie konkursowe jest następujące, które zwierzę według ciebie,
najlepiej symbolizuje miłość i dlaczego.
To jest też ważne, aby uzasadnić się swoją odpowiedź,
a nie tylko wpisać przykładowe zwierzę, ale też uzasadnić,

(42:31):
dlaczego waszym zdaniem, to zwierzę symbolizuje miłość.
Na wasze odpowiedzi oczywiście czekamy w komentarzach,
wszystko będzie wyjaśnione w poście na Instagramie, na Facebooku,
tam gdzie zawsze nas możecie znaleźć.
No i raz jeszcze przypominam te datę 16-tydziej lutego 2025 roku,
niedziela do końca, niedzieli 16 lutego czekamy na wasze odpowiedzi.

(42:52):
No i potem rozstrzygamy wysyłamy nagrodę. No i oczywiście będziemy czekać na wasze opinie.
Na temat książki, bo te w przypadku pozostałych książek,
chociażby sugeruje się tutaj lubimy czytać taką stroną.
Bardzo często się pojawiają pod twoimi pozycjami.
I ja mogę to powiedzieć, tobie może nieco mniej by wypadało,
to są bardzo pozytywne opinie.

(43:13):
Dziękuję.
Tak, staram się, żeby te książki były pozgennem rytocznym
bez żadnego zarzutu bazujące na najnowszych odkryciach i mocno osadzone właśnie
w danych takich naukowych, ale napisane w bardzo przystępny sposób.
Być może jestem trochę na iwne, ale głębokowieże,
że dzięki dzisiejszemu odcinkowi, dzięki spotkaniu z tobą,

(43:33):
przyczyniliśmy się do realizacji twojej misji,
a ta misja to popularizacja nauki też przybliżanie świata zwierząt nam ludziom.
No i aby tak się stało, aby tej misji dopełnić to jeszcze powiedzmy,
gdzie można cię znaleźć, bo jesteś takie twoje alter ego człowiek spuszcz.
Tak, zachęcam do śledzenia mojego profilu na Facebooku,
a tam zbierzy człowiek spuszczy.

(43:54):
Na Instagrami, gdzie wróciłam dużo takich ciekawych informacji dotyczących,
niezwykłego świata zwierząt, bo zwierzęta najbardziej mnie fascynują
i ich zachowania.
Ale także można by posłuchać, przypomnę, radio 3.5 a dwóch ludzi spuszczy,
z Marcinem Cichoiskim, opowiadamy w każdym poniedziałek około godziny 10-10 właśnie

(44:16):
o przyrodzie, o zwierzętach, także zachęcam do słuchania.
Spomniałem o tej misji i nieprzepatkowo o tym mówię,
bo świat nauki też cię zauważa i docenia.
Mam to na myśli rok 2021 otrzymałeś wtedy tytuł popularizator nauki,
kategorii animator przyznany przez serwis pap nauka w Polsce.

(44:37):
To też warto o tym wspomnieć.
Tak, bardzo się cieszę z tego tytułu i to jest takie potwierdzenie tego,
że sposób, jaki to robię, robię to dobrze.
Ostatnia moja książka, a tylko jeszcze dodam, jeśli mogę,
jak się pochwale, bo jestem z tego dumny.
Sęstacyjny życie ptaków otrzymało dwie nagrody
mądro książkę roku przez zawano przez serwis mądro książki,

(44:58):
który należy do ujotu i druga u nagrody z tą samą książkę.
Złota róża dla najlepszej książki napisanej popolsku popular naukowej
się znowaną przez festiwal nauki, które naży do Uniwersytetu Warszawskiego.
Także to też było ogromne wyróżnienie dla mnie.
Gra toluje tych otrzymanych wyróżnien i też przy okazji adami wszystkiego dobrego,
co sobie tylko zamarzy, bo przed chwilą dopiero co obchodziły się urodziny.

(45:19):
W dniu premiery, to trąca, dziękuję bardzo.
Adam Zburyt człowiek spuszczy był dziś naszym gościem wierzą głęboko,
że przybliżliśmy wam świata zwierząt, pokazaliśmy te emocjonalną części życia zwierząt.
I tym samym zachęciliśmy was, aby jeszcze bardziej zgłębiać ten fastnujący świat zwierząt.
Adami to jest nawet hasło przewodnie tego podcastu, poznawaj z nami fastnujący świat zwierząt.

(45:40):
Także dobrze nam się to wszystko składa. Adam Zburyt, bardzo dziękuję za rozmowę.
Bardzo dziękuję, pozdrawiam serdecznie.