3. Niemandsland

Het debat rondom migratie is niet meer weg te denken uit het politieke machtsspel. De verharde opstelling op rechts vertaalt zich naar de dominante politieke narratief, nu uiterst rechts wind onder de vleugels heeft in veel Europese landen. Van Italië tot in Nederland. Maar hoe sijpelt die, in toenemende mate genormaliseerde, antimigrantenopstelling door in de publieke opinie? En wat doet dat met migranten die al langere tijd in Europa verblijven?

Inzoomend op Italië, op veler wijze een proeftuin voor politieke en maatschappelijke ontwikkelingen, springt Palermo eruit als een modelstad voor integratie. Veel autochtone jongeren trekken weg uit hun kansarme Sicilië, naar Noord-Italië en naar elders in Europa. Een trend die zijn weerklank vindt in de rest van Italië. Ondertussen bereiken veel jonge Afrikanen Sicilië. Bieden zij een kans?

Roberta Lo Bianco, mede-oprichter van social hub Moltivolti in Palermo, denkt van wel. Maar ze is ook verontrust en ziet hoe migranten veelvuldig aan criminaliteit worden gelinkt. ‘Door gerichte politieke propaganda.’ De Gambiaanse twintiger Alagie Malick voelt zich na zeven jaar thuis in Palermo, maar zijn verblijfsvergunning is verlopen en zijn speciale status ingetrokken. Volgens hem een uitkomst van het huidige politieke klimaat. 

Hij is bang, zegt hij. Het maakt de toekomst ongewis. Veel migranten die langere tijd in Italië verblijven, komen volgens hem klem te zitten in de bureaucratische molen. ‘Het ontmoedigt.’ Anderen, op zoek naar werk, belanden in de landbouwsector waar moderne slavernij aan de orde van de dag is. Italië wordt voor veel migranten zo langzaam een niemandsland, waarin ze ontdaan worden van hun dromen en identiteit.

Yvan Sagnet bevecht de uitbuiting in het agrarische systeem, na er zelf als universiteitsstudent in te belanden. ‘Ik was geshockeerd.’ Het Europa van waardigheid en rechten bleken voor hem een regelrechte leugen. 

Veel van de migranten komen vroeg of laat vast te zitten tussen wal en schip, schipperend tussen legaliteit en illegaliteit, op zoek naar houvast. Al willen ze terug, zonder documenten is dat onmogelijk. Socioloog Hein de Haas ziet hoe economische migratie politiek vooral oproept tot wensdenken. Voor of tegen migratie zijn is volgens hem ‘net zo absurd’ als voor of tegen de economie zijn.

‘Gewoon grenzen dicht werkt niet, want dat proberen we al veertig jaar in Europa’, zegt hij. Wil Europa het fenomeen migratie het hoofd bieden, dan lijkt legalisatie de enige route. Of er moeten onpopulaire economische beslissingen worden genomen.

Over de maker

Anouk Boone is correspondent in Italië voor Het Financieele Dagblad. Ze deed de afgelopen jaren verslag voor RTL Nieuws en was daarnaast te lezen in onder meer De Tijd. Ze woont sinds 2020 in Rome, waar ze politiek rechts steeds meer aan invloed ziet winnen en fenomenen als klimaatverandering en migratie aan de orde van de dag zijn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.